Mga Sinaunang Kabihasnan

Kabihasnan sa Mesopotamia

Ang sinaunang mga kabihasnan o matatandang mga kabihasnan ay mga kauna-unahang pang mga kabihasnang o mga sibilisasyon noong unang panahon na naitatag ng mga tao. Kabilang sa mga ito ang sibilisasyon ng mga Sumeryo sa Mesopotamia, ng mga Akadyano, ng mga Asiryo, ng mga Babilonyo, ng sinaunang Ehipto, ng sinaunang Indiya, ng Lambak ng Indus, ng sinaunang Tsina, ng sinaunang Persiya, ng sinaunang Gresya o kabihasnang Heleniko, ng kabihasnang Helenistiko (kasama ang ng mgaPenisyo, ng sinaunang mga Romano, ng mga Kelto, ng mga Dasyano, ng mga Ebreo, ng mga Trasyano, ng mga Minoe), ang mga kabihasnang pre-Kolumbyano (kasama ang sa mga Olmek, mga Maya, mga Sapoteka, mga Inka, mga Toltek, at mga Asteka).

- Matatagpuan ito sa rehiyon ng Fertile Crescent 
- Ang salitang Mesopotamia ay nagmula sa mga salitang Greek na meso na ang ibig sabihin ay “pagitan” at potamos o “ilog”
- Nangangahulugang ang lupain sa dalawang ilog. Dalawang ilog ang dumadaloy rito: ang mga ilog Tigris at Euphrates na parehong nagmula sa kabundukan ng Armenia at tumatagos sa Golpo ng Persia.
- Ang ilog Tigris at Euphrates ay nagiiwan ng matabang lupa na ginagamit naman sa pagsasaka. At nagsisilbi din silang daanan ng mga kalakal na patungong Golpo mula sa dagat Mediterranean.
- Sa Mesopotamia nahubog ang apat na kabihasnan: Ang Sumer, Babylonia, Akkad at mga Assyria 

Sumerian

- Ang Katimugang Mesopotamia ay tinawag na Sumer. Ang mga [amayanang malapit sa ilog ay bumuo ng 12 lungsod/estado na pinamumunuan ng isang lugal o hari.
- Matatagpuan sa bawat estado ang mga templong tinatawag na ziggurat.
- Ang ziggurat ay nagsisilbing sagradong tahanan at templo ng mga patron o diyos ng isang lungsod. Samakatuwid, ang mga pari lang ang maaring pumasok dito.

Mga Unang Imperyo

Akkadian

- Ang mga lungsod sa katimugan ay nagsimula muling isulong ang kanilang pagiging Malaya.

Babylonian

- Ang lungsod ng Babylon ay nagsimulang lumakas na humantong sa pagsakop ng Mesopotamia at paghahari ni Hammurabi mula 1792 hanggang 1750 b.c.e.
- Ang Babylon ang naging kabisera ng imperyong babylonia.

Assyrian

- Ang Assyria ay matatagpuan sa bulubunduking rehiyon nasa hilaga ng babylonia.

Chaldeans

- Ang Chaldean ay matatagpuan sa katimugang bahagi ng Babylonia at kanang pampang sa Euphrates River.

Cuneiform

Ang kuneiporme (Ingles: cuneiform; Kastila: cuneiforme) ang paraan ng pagsulat ng mga Sumerian. 

Kabihasnan sa Egypt

  Ang Egypt ay tinawag bilang “Pamana ng Nile” dahil sa ilog na ito, ang buong lupain ay nagging disyerto. Nagsilbing mahusay na ruta sa paglalakay ang ilog na ito.

ANG PAGHAHATI SA KAHARIAN: Dahil sa hindi pagkakasundo, hinati sa dalawa ang Egypt. Upper Egypt- Nasa katimugang bahagi mula sa Libyan Dessert hanggang sa Abu Simbul. Lower Egypt- nasa hilagang bahagi ng lupain kung saan ang Nile ay dumadaloy patungong Mediterranean Sea

URI NG TAO SA LIPUNANPharoah- Hari (Pharoah- ang tawag sa hari ng Egypt. “Great House”)
Nomarchs-pinuno ng pamayanan 
Vizier- pangunahing opisyal (mata ng hari)

Lumang Kaharian

Haring Djoser

• itinayo ang kauna-unahang piramide sa mundo, ang step pyramid na may anim na patung-patong na mastaba noong 2780
• Step pyramid- Idinesenyo ni Imhotep, punong tagapayo ni Zoser, at tanyag na arkitekto.

Pyramide ng Giza

"Ang Great piramide ng Giza (na kilala rin bilang ang piramide ng Khufu o magtaas ng Cheops) ay ang pinakaluma at pinakamalaking ng tatlong pyramids ng Giza nekropolis karatig ano ngayon ay El Giza, Ehipto. Ito ay ang pinakalumang ng mga Pitong kababalaghan ng Laong World, at ang isa lamang mananatiling kalakhan buo. Egyptologists naniniwala na pyramid ay binuo bilang isang libingan para sa ikaapat na dinastya Egyptian Parao Khufu (Cheops sa Griyego) sa ibabaw ng 10 hanggang 20 taon na concluding sa paligid ng 2560 BCE. 

Gitnang Kaharian

Haring Mentuhotep II

tinatawag din Nebhapetre, hari (pinasiyahan 2008-1957 BCE) ng ika-11 dinastya sinaunang Ehipto ni (2081-1938 BCE) na, na nagsisimula bilang pinuno ng pinakatimog Ehipto sa tungkol sa 2008 BCE, reunified ang bansa sa pamamagitan ng kanyang defeating karibal at ushered sa panahon kilala bilang sa Gitnang Kaharian (1938-c. 1630 BCE).

Hyskos

"(Mga) ruler ng banyagang bansa"; Griyego Ὑκσώς, Ὑξώς) ay isang langay-tao mula sa West Asia sino ang kumuha sa ibabaw ng silangang Nile Delta, nagtatapos ang Thirteenth dinastya ng Ehipto at pagpapasimuno ng Second Intermediate Period.

Bagong Kaharian

Ahmose

-          Nagbigay sa mga dayuhang Hyksos
-          Nagtatag ng bagong kaharian
-          Isang Theban Prince
-          Sa panahon niya ginawang unified nation ang Egypt

Thutmose II

-          Idinagdag niya sa Imperyong Palestine
-          Anak ni Thutmose I, half brother ni Reyna Hatshepsut

Reyna Hatshepsut

-          Anak ni Thutmose I
-          Pinakasalan ang kaniyang half brother na si Thutmose II at kaniyang kaagapay sa pamamahala hanggang siya’y  namantay.
-          Angkaniyang successor na si Thutmose III na ank niya sa iba ay namuno noong 1458 sa pamamagitan ng paghirang sa kaniyag sarili.
-          Kauna-unahang babae na namuno sa daigdig
-          Nagpatayo ng templo
-          Nagpadala rin siya ng mga ekspedisyon.

Thutmose III

-          Ng dahil sa kaniya, nagging maipmpulwensya ang Egypt sa Palestine, Phoenicia, at Syria.
-          Siya ang nagpatayo ng Heliopolis, Memphis, Abydos at ang templo sa Al Kamak. 

Akhenaton

-          Nagpatupad ng Monotheism (pananalig sa iisang Diyos)
-          Pagsasamba kay Aton

Tuntankhamun

-          “Boy King” ng Egypt
-          Naging Pharoah sa gulang na 9
-          Nagpatupad ng Polytheism (pananalig sa diyos na hihigit sa isa)

Ramses

-          Sinasabing sa kaniyang pagkakaupo ay nagkaroon ng mahigit 100 anak sa iba’t ibang babae
-          Ang kaniyang 13th son na nagsilbi bilang kaniyang successor na si Merenptah ay naupo sa trono sa edad na 60
-          Namatay si Ramses sa edad na 90, ang kaniyang mga labi ay inilagak sa Valley of the Kings

Ramses II

-          Kinalaban at tinaboy ang Hittites 
-          Si Ramses ay itinuturing bilang isang “Living God”
-          Siya ang 3rd ruler ng 19th dynasty, anak ni Seti 

Kabihasnan sa Tsina

China- Zhongua Renmin Gongheguo (People’s Republic of China)

Kabihasnan: Beijing
Wika: Mandarin
Relihiyon: Confucianism, Taoism, Buddhism
Pamahalaan: Commonist
 Pananalapi: Yuan

Kalagayang Heograpikal:- May natural na balakid na naghihiwalay pa sa iba pang bansa
- Natuto silang gumawa ng mag-isa at hindi na umaasa pa sa iba.
- Pinaniniwalaan nila na nasa gitna sila ng mundo kaya’t tinawag nila itong Zhongguo na ibig sabihin ay Gitnang Kaharian

Sinaunang Kasaysayan:- Pagtuklas ng Homo Erectus a.k.a Peking Man
- Naitatag ng pamayanan: Yangshao at Longshao’
- Huang Ti ang Yellow Emperor

Mga Dinastiya

Hsia

-          Pinamumunuan ni Yu
-          Maalamat na dinastiya at walang talang naiwan 
-          Nagpatayo  ng irigasyon para sa sakahan

Shang

-          An-yang ang kabisera
-          Unang Historical
-          Gumagawa ng bronze, magagarang palasyo at libingan

Chou

-          Pinamumunuan ni Wu Wang
-          Panahong Pilisopo at Piyudalismo
-          Pinakamatagal na namahala (900 taon)
-          Paniniwala sa Mandate of Heaven
-          Panahon ng Pilosopo (Confucius, Lao Tzu, Mencius)

Chin

-          Pinamumunuan ni Chao Hsiang Wang
-          Cheng, unang emperador
-          Hinago dito ang pangalang China

Han

          Pinamumunuan ni Liu Bang
-          Xian ang kabisera
-          Pinaka-makapangyarihang emperyo
-          Nakapsok ang Buddhism sa bansa
-          Marami silang naiambag: Lunar Calendar, Sesimograph, Papel, Tinta at Brush

Sui

-          Maikling Dinastiya 
-          Nagpagawan ng Grand Canal

Tang

-          Pinamumunuan ni Li Yuan
-          Chang’an ang kabisera
-          Naiambag ang “Diamond Sutra” (Unang aklat sa buong mundo)

Sung

-          Pinamumunuan ni Chao Kuang yin
-          Kai-Feng ang kabisera

Monggol

-          Pinamumunuan ni Kublai Khan
-          Peking ang Kabisera
-          Unang dayuhang namahala sa China
-          Dumagsa ang Europa sa China

Ming

-          Pinamumunuan ni Chu-Yuang-Chang
-          Nagpatayo ng palasyo tulad ng Forbidden City

Manchu

-          Pinamumunuan ni Nurchachi
-          Nasakop ang Korea
-          Si Puyi ang huling emperador ng China

Kabihasnan ng India

·         Ang lambak ilog Indus at Ganges ay makikita sa Timog Asya.
·         Ito ay binabantayan ng matatayog na kabundukan sa Hilaga.
·         Ang kabundukan ng Himalayas at ng Hindu Kush ay may ilang landas sa ilang kabundukan nito, tulad ng Khyber Pass.
·         Khyber Pass – Nagsisilbing lagusan ng mga mandarayuhan mula sa Kanluran at Gitnang Asya

Lupaing Indus:
·         Ang lupain ng Indus ay di hamak na mas malawak kaysa sa sinaunang Egypt at Mesopotamia
·        Sakop nito ang malaking bahagi ng Hilagang Kanluran ng dating India at ang lupain kung saan matatagpuan ang Pakistan sa kasalukuyan 

Ilog Indus:·         Ang tubig ng ilog ay nagmula sa malayelong kabundukan ng Himalayas sa Katimugang Tibet
·         Ito ay may habang 1000 milya na bumabagtas sa Kashmir patungong kapatagan ng Pakistan
·         Ang pag-apaw ng ilog ang nagsisilbing pataba sa lupa na nagbibigay daan para malinang ang lupain.
·         Ito ay nagaganap sa pagitan ng hunyo at Setyembre
·         Sa kasalukuyang ang India ay isa lamang sa Timog Asya.